Ouderen (digitaal) de deur uit

Leren lezen en schrijven tegen eenzaamheid bij ouderen
in West-Brabant

Zorgbelang Brabant | Zeeland voerde in 2018 samen met Stichting Lezen & Schrijven in de regio West-Brabant het project: ‘Ouderen (digitaal) de deur uit’ uit. Zorgbelang ontwikkelde een werkwijze als basis voor de aanpak van laaggeletterdheid bij ouderen. De deelnemende gemeenten waren: Etten-Leur, Roosendaal, Bergen op Zoom, Moerdijk, Breda en Oosterhout. Daar werkten wij samen met verschillende lokale (vrijwilligers)organisaties. Het doel van dit project was om ouderen die moeite hebben met lezen en schrijven te stimuleren om hun taal- en digitale vaardigheden te verbeteren, zodat zij beter kunnen meedoen in de samenleving en om zo eenzaamheid bij deze groep terug te dringen.

Circa 21% van de ouderen uit Brabant heeft moeite met lezen en schrijven en het omgaan met de computer. Meedoen aan de maatschappij wordt hierdoor steeds lastiger voor deze groep. Ouderen schamen zich voor hun laaggeletterdheid en trekken zich daarom vaak terug. Belangrijke informatie, advies en uitnodigingen bereiken hen op deze manier dan niet. Bovendien hebben zij vaak grote moeite met het invullen van digitale formulieren voor bijvoorbeeld het aanvragen van zorg. Door hun laaggeletterdheid raken ouderen zo steeds meer in een isolement. Eenzaamheid is dan al snel het gevolg.

Eerste stap terugdringen eenzaamheid

Goed leren lezen en schrijven en digitale vaardigheid kan een eerste stap zijn om die eenzaamheid terug te dringen. Zorgbelang Brabant | Zeeland en Stichting Lezen & Schrijven motiveerden, samen met lokale vrijwilligers, ouderen om meer activiteiten buitenshuis te gaan ondernemen. Dat deden wij door dichtbij (in bijvoorbeeld bibliotheek of buurthuis) taalactiviteiten te organiseren, zoals een taalcafé of cursussen voor het verbeteren van digitale vaardigheden. Zodat zij hun taal- en digitale vaardigheden op een laagdrempelige manier konden verbeteren.

Trainen vrijwilligers en organiseren taalactiviteiten

Belangrijk onderdeel van de aanpak zijn twee activiteiten: de training ‘Herkennen en doorverwijzen’ en het organiseren van een taalactiviteit. Zorgbelang traint vrijwilligers van diverse lokale vrijwilligersorganisaties, zodat zij ouderen met beperkte taal- en/of digitale vaardigheden leren herkennen, en deze mensen ook kunnen doorverwijzen naar het lokale taal- en digitale aanbod, zoals taalcafés in de buurt. De vrijwilligers stimuleerden de ouderen om deel te nemen aan de door Zorgbelang georganiseerde taalactiviteiten. Door het trainen van deze vrijwilligers wilden wij het bewustzijn van laaggeletterdheid en beperkte digitale vaardigheden bij ouderen vergroten. En de vrijwilligers ook enthousiasmeren om meer met het thema te doen, bijvoorbeeld door zich aan te sluiten bij het Taalhuis als taalmaatje.

Laagdrempelige aanpak

De getrainde vrijwilligers signaleerden laaggeletterdheid en beperkte digitale vaardigheden bij ouderen. En gingen met ouderen in gesprek over het aanbod en de mogelijkheden voor scholing van digitale vaardigheden. Ook verwezen zij hen door naar het Taalhuis. Dit contact was zeer laagdrempelig, omdat de vrijwilligers de ouderen goed kennen en vaak een persoonlijke band met hen hebben. Tijdens verschillende bijeenkomsten wist Zorgbelang de doelgroep goed te bereiken en met succes door te verwijzen. Samen met het lokale netwerk organiseerden zij taalactiviteiten, waar ouderen vragen konden stellen op het gebied van digitale vaardigheden en waarin Zorgbelang het taal- en digitale aanbod in de regio onder de aandacht bracht.

Dit project werd mede mogelijk gemaakt door Stichting Dioraphte en vanuit het programma sociale veerkracht van de provincie Noord-Brabant.

“Deze werkwijze biedt gemeenten en organisaties handvatten hoe zij laaggeletterdheid kunnen aanpakken.”